Huyện Ba Vì có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, địa hình đồi núi thấp từ Tây sang Đông. Là vùng đất được thiên nhiên ưu đãi ban tặng nhiều danh lam, thắng cảnh, núi non tươi đẹp gắn với nhiều danh khu du lịch nổi tiếng như Ao Vua, Khoanh Xanh, Thiên Sơn Thác Ngà, Tản Đà... Với bề dày lịch sử, Ba Vì có nhiều di tích lịch sử văn hóa đã được xếp hạng. Trong đó phải kể đến cụm di tích Đền Hạ- Đền Trung- Đền Thượng, đình Tây Đằng, đình Chu Quyến, đình Thụy Phiêu... Ba Vì còn là nơi sinh sống của 3 dân tộc Kinh, Mường, Dao, hàng năm có khoảng 80 lễ hội diễn ra tại các Đình, Đền, Miếu. Cùng với đó, vùng đất Ba Vì còn là mảnh đất được nhiều lần Bác Hồ về thăm và làm việc. Khí hậu mát lành, rừng Quốc gia Ba Vì hơn 10 nghìn ha, thực sự tất cả những yếu tố trên tạo nên một khối thống nhất về du lịch Ba Vì. Vì lẽ đó mà 5 năm qua, du lịch Ba Vì tiếp tục có đà phát triển mới, mạnh mẽ hơn.

Những kết quả đạt được.

Nhận thức rõ về tiềm năng, lợi thế đó, suốt nhiều nhiệm kỳ Đại hội Đảng bộ huyện, Đảng bộ huyện Ba Vì khóa XXII luôn ban hành Nghị quyết đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, trọng điểm để phát triển du lịch huyện tương xứng với tiềm năng. 5 năm qua, từ 2016 đến 2020, huyện Ba Vì đã tranh thủ nguồn lực của thành phố, huy động xã hội hóa để tiếp tục phát triển mạnh ngành kinh tế trọng điểm này. Để phát triển du lịch, huyện Ba Vì luôn đẩy mạnh công tác tuyên truyền về các điểm du lịch, hình thức du lịch của huyện. 5 năm qua, được sự chỉ đạo của thành phố Hà Nội, UBND huyện Ba Vì đã đón và làm việc với 3 đoàn công tác nước ngoài. Làm việc với tổ chức YWAM Thụy Điển. Tổ chức chương trình du xuân hữu nghị năm 2019 với 300 đại biểu đến tư 18 Đại sứ quán. Trung tuần tháng Giêng hàng năm tổ chức khai hội Tản Viên Sơn Thánh, khai trương du lịch Ba Vì thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước đến tham quan. Tổ chức tuyên truyền trên các báo của Trung ương và thành phố Hà Nội. Chỉ đạo các xã có điểm du lịch thực hiện tốt việc bảo vệ môi trường, đảm bảo an ninh trật tự, đường làng ngõ xóm...

Các đơn vị du lịch cũng đã tích cực đầu tư kinh phí xây dựng chuyên trang về khu du lịch của mình, quảng bá về những điểm nhấn của khu du lịch. Bên cạnh công tác quảng bá, tuyên truyền, công tác rà soát, bổ sung quy hoạch cũng được huyện Ba Vì quan tâm. 5 năm qua, huyện đã thực hiện rà soát công tác thực hiện quy hoạch. Thực hiện phát triển du lịch gắn với các quy hoạch đã được phê duyệt: Quy hoạch phát triển kinh tế xã hội, quy hoạch chung xây dựng huyện Ba Vì... Quy hoạch chỉ giới đường đỏ tuyến đường tỉnh lộ 414- Hồ Tiên Sa, Vườn Quốc Gia, tuyến đường tỉnh lộ 412 nối quốc lộ 32 với hồ Suối Hai. Phối hợp với công ty Sun Gourp khảo sát, xây dựng dự án phát triển du lịch Hồ Suối Hai, Công ty Chiến Thắng xây dựng khu vui chơi, giải trí tại Hồ Suối Hai. Cung cấp tài liệu cho Sở Du lịch Hà Nội triển khai nghiên cứu, lập quy hoạch du lịch Hồ Suối Hai thành khu du lịch Quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Việc đầu tư cơ sở hạ tầng cũng được huyện Ba Vì quan tâm. 5 năm qua, huyện đã đầu tư xây dựng đường đê Minh Khánh với chiều dài 12km, số tiền là 155 tỷ đồng. Đường nối liên xã Ba Vì-Ba Trại-Tản Lĩnh số tiền là 14 tỷ đồng. Hệ thống giao thông liên thôn 7 xã miền núi là 80 tỷ đồng. Thực hiện xây dựng dự án cầu Văn Lang theo hình thức BOT là hơn 1.400 tỷ đồng. Đầu tư 28 trạm phát sóng thông tin là hơn 17 tỷ đồng. Đầu tư 6 dự án nước sạch tại 4 xã là Ba Vì, Khánh Thượng, Minh Quang, Ba Trại là hơn 10 tỷ đồng. Đầu tư 556 bộ đèn chiếu sáng với chiều dài tuyến điện hơn 20 nghìn km, công suất là 97,17 KW. Điện lực Ba Vì đã đầu tư 145 km đường dây hạ thế, 20,3 km đường dây trung thế, xây mới 23 trạm Biến thế. Các đơn vị du lịch trên địa bàn huyện cũng đã đầu tư cơ sở vật chất ngày một tốt hơn để đón du khách đến tham quan. Như cải tạo nội bộ, nhà ăn, khu nghỉ dưỡng, sân chơi, hồ bơi... Là một bộ phận quan trọng của tổng thể du lịch Thủ đô, 5 năm qua, huyện Ba Vì đã luôn phát triển sản phẩm du lịch chất lượng cao gắn với xây dựng thương hiệu du lịch Thủ đô. Huyện Ba Vì đã triển khai dự án tôn tạo, tu bổ cụm di tích Đền Thượng- Đền Trung-Đền Hạ. Đây là cụm di tích thờ Tản viên Sơn Thánh đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận di tích lịch sử cấp Quốc gia năm 2010.

Dự án được triển khai từ năm 2010, đến năm 2018 cùng với nguồn ngân sách của huyện, Thành phố và nguồn xã hội hóa với nguồn vốn 150 tỷ đồng đã tu bổ nhiều hạng mục quan trọng của di tích. Năm 2019, thực hiện xã hội hóa hạng mục đường từ cốt 100 lên đền Thượng, số tiền là 8 tỷ đồng. Hạng mục nhà Tả-Hữu vu, lầu hóa vàng, ghi môn nội, nhà Mẫu đền Hạ với số tiền là hơn 10 tỷ đồng. Tiếp tục thực hiện Đề án “Khôi phục và bảo tồn bản sắc dân tộc thiểu số huyện Ba Vì”. Hiện nay 7 xã miền núi, các thôn có người dân tộc sống đều có đội cồng chiêng. Đến năm 2019, huyện đã bàn giao 25 bộ cồng chiêng Mường, 3 bộ Cồng chiêng Dao, 150 bộ trang phục người Mường. Xây dựng và phát triển các sản phẩm du lịch cộng đồng tại xã Cổ Đô. Vận động 39 hộ hiến đất mở rộng đường vào trung tâm làng, vận động nhân dân trồng hoa, cây cảnh tạo khuân viên trong làng ngày một xanh-sạch-đẹp. Thời gian tới lắp đặt hệ thống Wifi miễn phí cho khách du lịch. Công ty du lịch Khoanh Xanh đã hoàn thành động trượt tuyết phục vụ khách du lịch. Đây là một sân chơi mới, duy nhất tại miền Bắc có được. Công tác bồi dưỡng nguồn nhân lực cũng luôn được các khu du lịch quan tâm. Cùng với Sở Du lịch Hà Nội, đã mở một lớp bồi dưỡng cho 80 người dân, nghệ nhân, người bán hàng, người phục vụ tại xã Cổ Đô. Xã Cổ Đô năm nào cũng mở một đến hai lớp dạy vẽ miễn phí cho con em trong xã.

Công tác quản lý Nhà nước về du lịch luôn được huyện Ba Vì quan tâm sát sao, thường xuyên kiểm tra, hướng dẫn các đơn vị du lịch hoạt động theo quy định của pháp luật. Đến nay trên địa bàn huyện Ba Vì đã có 4 khu du lịch được công nhận cấp thành phố. Đó là khu du lịch Ao Vua, Khoanh Xanh-Suối Tiên, Tản Đà, Thiên Sơn-Suối Ngà... Với sự vào cuộc mạnh mẽ như vậy mà du lịch Ba Vì phát triển mạnh mẽ, nếu như năm 2016 toàn huyện đón 2,6 triệu lượt khách thì năm 2019 là 3,2 triệu lượt khách, doanh thu là 403 tỷ đồng. Năm 2020, dự kiến đón 3,6 triệu lượt khách, dự kiến đạt 460 tỷ đồng.

Những điểm yếu cần khắc phục và định hướng dài hơi trong những năm tới.

Tuy đã thu được nhiều kết quả khả quan, nhưng việc phát triển du lịch ở Ba Vì chưa xứng với tiềm năng sẵn có. Đó là công tác quy hoạch tổng thế của huyện Ba Vì về du lịch còn chậm tiến độ, nhiều dự án đã được chấp thuận đầu tư nhưng vẫn chưa triển khai. Điển hình là dự án khu du lịch cao cấp Tản Viên (Hồ Suối Hai), dự án sân Gôn, resort hồ đập Cẩm Quỳ... Hệ thống giao thông còn nhiều hạn chế, chưa được cải tạo đồng bộ, khớp nối giữa các khu du lịch với nhau. Chưa có hệ thống nước sạch cung cấp cho các điểm du lịch. Hệ thống điện cũng chưa đáp ứng các khu du lịch. Chưa có điểm liên kết, kết nối giữa các điểm du lịch trên địa bàn huyện. Sản phẩm du lịch thì nghèo nàn, chậm đổi mới. Hoạt động xúc tiến, quảng bá du lịch còn hạn chế. Nguồn nhân lực các khu du lịch còn hạn chế, đào tạo chưa bài bản.

Khắc phục những tồn tại đó, 5 năm tới, du lịch Ba Vì đã có những định hướng cụ thể. Xây dựng và phát triển du lịch Ba Vì trở thành ngành kinh tế trọng điểm, phát triển bền vững, có tính chuyên nghiệp, có hệ thống cơ sở vật chất tương đối đồng bộ, hiện đại, sản phẩm du lịch đa dạng, chất lượng cao, thân thiện với môi trường, có thương hiệu, có sức cạnh tranh trong khu vực. Tập trung phát triển các loại hình du lịch gắn với tiềm năng, lợi thế của huyện như du lịch sinh thái, tâm linh, hội thảo, nghỉ dưỡng... Phấn đấu tốc độ tăng trường 8% đến 10%/năm. Doanh thu từ khách du lịch tăng từ 18% đến 20%. Ngày lưu trú của khách du lịch là 1,5 ngày/khách. Tạo việc làm ổn định cho hàng nghìn lao động tại các điểm du lịch và khu vực xung quanh...

Để đạt được kết quả trên, huyện tiếp tục đề nghị thành phố quan tâm tạo điều kiện hoàn thành các quy hoạch phát triển du lịch Ba Vì, xúc tiến đầu tư vào du lịch Ba Vì, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phát triển du lịch, quảng bá du lịch Ba Vì...

Hồng Đạt

Nguyễn Lê Hoàng Giang