1. 1. Quyết tâm thay đổi bằng tư duy mới.

Nói đến xã Ba Vì huyện Ba Vì (Hà Nội), nhiều người biết đến đây là vùng đất đã có truyền thống chữa bệnh bằng cây thuốc Nam và bảo tồn được rất nhiều nguồn dược liệu quý dùng cho việc chữa bệnh. Để chữa bệnh cho người bệnh những năm gần đây, các bài thuốc đã được cải tiến thành nhiều dạng tiện lợi hơn mà vẫn giữ được công dụng của thuốc, như: Nấu cao, nghiền thành bột, thuốc nước để nhỏ, thuốc đắp. Ngoài chữa bệnh tại chỗ, các bài thuốc Nam còn theo chân thầy lang rong ruổi khắp các chợ phiên trong vùng, đến cả các tỉnh  Vĩnh Phúc, Hải Dương, Hưng Yên, Thái Bình, Nam Ðịnh… để bán thuốc chữa bệnh, lan truyền “tiếng thơm” cho làng nghề. Tuy nhiên, trước sự phát triển của xã hội, nghề thuốc Nam cũng gặp không ít khó khăn. Đa số các hộ làm thuốc có quy mô gia đình nhỏ lẻ nên khó có tiềm lực để đầu tư bài bản. Hạn chế trong quy trình bào chế, mẫu mã, bao bì và giấy tờ minh chứng chất lượng sản phẩm của cơ quan chức năng… khiến sản phẩm truyền thống gặp khó khăn khi chinh phục thị trường.

Bà Lăng Thị Châm, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Hợp tác xã Nam Dược Tản Viên Sơn

Thực tế này khiến những hộ làm nghề và cả chính quyền địa phương đều trăn trở. Nhiều hộ theo nghề dai dẳng mà chưa bứt phá mặc dù đã có nhiều phương pháp cải tiến trong việc nấu thuốc. Vợ chồng Lương Y Lăng Thị Châm, Chủ tịch Hội đồng Quản trị và Tổng giám đốc Hợp tác xã Nam Dược Tản viên sơn có địa chỉ đứng chân ở thôn Bát Đầm xã Tản Lĩnh với mong muốn giữ gìn và phát huy dược liệu và chữa bệnh truyền thống bằng thuốc Nam đã có hướng đi riêng và xây dựng thành công 5 sản phẩm OCOP 4 sao do ỦY ban Nhân dân thành phố Hà Nội chấm điểm trong năm 2022. Tâm sự về quá trình xây dựng này, Lương Y Lăng Thị Châm, Chủ tịch Hội đồng Quản trị, chồng chị là anh Trương Mạnh Hải, Tổng Giám đốc Hợp tác xã Nam Dược Tản Viên Sơn cho chúng tôi biết “Sinh ra trong gia đình nhiều đời làm thuốc Nam, tôi đã theo mẹ lên rừng hái thuốc và được dạy bảo về tác dụng chữa bệnh của các loài cây. Nhận thấy giá trị từ những bài thuốc Nam, nên tôi là một trong số những người tiên phong thành lập Hợp tác xã Thuốc Nam gia truyền dân tộc Dao tại thôn Yên Sơn (xã Ba Vì). Sau quá trình phát triển này, hai vợ chồng tôi đã quyết định phát triển dược liệu này với lối đi riêng nhưng vẫn đảm bảo được hiệu quả chữa bệnh của nguồn dược liệu bằng thuốc Nam của người Dao ở Ba Vì, khu vực xung quanh là xã Tản Lĩnh, một số nơi dược liệu ở tỉnh Hòa Bình, Phú Thọ”. Từ suy nghĩ đến hành đông, sau 7 năm, Hợp tác xã Nam dược Tản Viên Sơn và đầu tư nhà máy sản xuất thuốc Nam hiện đại tại thôn Bát Đầm (xã Tản Lĩnh) giáp thôn Yên Sơn, đạt tiêu chuẩn thực hành sản xuất tốt (GMP).

Nhà máy sản xuất đạt chất lượng GMP

 Theo anh Hải, chúng tôi chuyển đến vị trí mới để có mặt bằng lớn hơn, đủ điều kiện xây dựng nhà máy quy mô. Đây sẽ là điều kiện tốt hơn để sản xuất, nâng giá trị các bài thuốc Nam của cộng đồng người Dao nơi đây. Hợp tác xã Nam dược Tản Viên Sơn đã xây dựng thành công với nhà máy GMP, thuốc cao của Hợp tác xã được cô đặc bằng nồi nấu chân không kết hợp với pha chế trong các bồn hút chân không…, tạo ra các sản phẩm bảo đảm an toàn. Hợp tác xã cũng xây dựng các phòng nghiên cứu vi sinh, hóa lý và tuyển lao động tốt nghiệp đại học chuyên ngành dược để có kiến thức chuyên môn bảo đảm các mẫu sản phẩm đạt tiêu chuẩn theo quy định của ngành Y tế.Vẫn là các dược liệu truyền thống song quy trình sản xuất được khép kín hoàn toàn. Thay vì đun thuốc trên bếp củi, Hợp tác xã cũng xây dựng các phòng nghiên cứu vi sinh, hóa lý và tuyển lao động tốt nghiệp đại học chuyên ngành dược để có kiến thức chuyên môn bảo đảm các mẫu sản phẩm đạt tiêu chuẩn theo quy định của ngành Y tế. Hiện nhà máy sản xuất thuốc Nam của Hợp tác xã đang sản xuất và đưa ra thị trường nhiều sản phẩm như: Thực phẩm bảo vệ sức khỏe “Tì vị”, “bổ phế”, “dưỡng khớp” mang thương hiệu “Tản Viên Sơn”, các loại trà thảo dược, các sản phẩm mỹ phẩm như dầu gội dược liệu, nước tắm sau sinh… đều lấy giá trị gốc từ bài thuốc gia truyền của người Dao Ba Vì”.

2. Những sản phẩm đạt chuẩn OCOP 4 sao.

          Các sản phẩm OCOP 4 sao của Hợp tác xã là Trà Bổ Thận, Cao Dưỡng  Khớp, Bổ Phế, Nước rửa vùng kín An nữ nhi, Dầu gội từ thảo dược An nữ nhi. Nhiều người đã dùng sản phẩm Trà Bổ thận của Hợp tác xã đều nhận thấy đây là sản phẩm hỗ trợ bổ thận, tráng dương, giúp tăng cường sinh lực, cải thiện sinh lý nam giới. Hỗ trợ giảm các triệu chứng: đau lưng, mỏi gối, sinh lý yếu do thận kém. Đối tượng sử dụng là Nam giới tuổi trưởng thành yếu lý, đau lưng, mỏi gối do thận kém. Còn đối với sản phẩm Cao dưỡng khớp nhiều người bị viêm khớp, thoái hóa khớp có các triệu chứng đau nhức khớp, khó vận động khi sử dụng sản phẩm này đều rất ưng ý và chữa trị rất hiệu quả. Sản phẩm Bổ phế của Hợp tác xã đã giúp ỗ trợ giảm ho, giúp giảm đờm, giảm đau rát họng, khản tiếng do viêm họng, viêm phế quản. Dung dịch phụ khoa An Nữ nhi dùng để làm sạch, vệ sinh vùng kín giúp khử mùi hôi, bảo vệ vùng kín, giúp ngăn ngừa vi khuẩn gây viêm nhiễm, nấm ngứa, cân bằng độ pH tự nhiên cho âm đạo. Với tính chất thảo dược thiên nhiên sẽ mang lại cảm giác tự tin, quyến rũ khi sử dụng, sản phẩm thích hợp dùng hàng ngày cho mọi đối tượng. Dầu gội An nữ Nhi giúp làm sạch gàu, hỗ trợ phục hồi chân tóc và da đầu bị hư tổn, làm cải thiện tình trạng ngứa và rụng tóc, cung cấp chất dinh dưỡng bằng dược liệu tự nhiên, giúp mái tóc chắc khỏe, điều tiết chất nhờn trên da đầu, bảo vệ da đầu không gàu và nấm ngứa. Hỗ trợ phục hồi tóc khô, xơ sau khi sử dụng hóa chất như uốn, nhuộm tóc. Giúp tóc và da đầu khỏi tác nhân gây hại từ môi trường. Dầu gội An Nữ Nhi phù hợp cho mọi loại tóc: tóc dầu, tóc thường và tóc khô, phù hợp cho cả nam và nữ.

Các sản phẩm OCOP 4 sao của Hợp tác xã

Các sản phẩm này của Hợp tác xã Nam dược Tản Viên Sơn hiện nay đã có mặt trên thị trường được người tiêu dùng ưu chuộng, đảm bảo an toàn, hỗ trợ chữa trị bệnh tốt. Về định hướng phát triển, Lương y Lăng Thị Châm tự tin khẳng định: “Thuốc Nam của người Dao rất tốt. Chúng tôi nghĩ rằng, chỉ khi được đầu tư bài bản mới giúp nghề truyền thống phát huy giá trị, làm giàu cho bản thân, cho những người Dao bản địa dưới chân núi Tản và xa hơn đó là khát khao nâng tầm dược liệu Việt Nam, góp phần chăm sóc sức khỏe, chữa bệnh cho người dân”.

          Theo ông Trương Mạnh Hải, Tổng Giám đốc Hợp tác Nam Dược Tản Viên Sơn. Thời gian tới, Hợp tác xã sẽ hướng tới mục tiêu khai thác nghề thuốc Nam để phát triển du lịch trải nghiệm nghề trồng, thu hái, bào chế thuốc Nam… Qua đó, du khách thêm tin tưởng, trân trọng những tinh hoa của y học cổ truyền dân tộc Việt. Thuốc Nam là tài nguyên vô giá bảo vệ sức khỏe cho con người. Việc bảo tồn, phát triển nghề thuốc Nam không chỉ góp phần bảo đảm sinh kế cho người dân tộc Dao Ba Vì, mà còn bổ sung vào kho tàng thuốc Nam của cả nước. Sự thay đổi trong tư duy, phương thức sản xuất sẽ là cú hích để giữ gìn, phát triển cây dược liệu, bài thuốc quý, chuẩn hóa các bài thuốc dân tộc, góp phần phát triển bền vững cây thuốc Nam nói riêng và dược liệu Việt nói chung. Xây dựng sản phẩm đặc trưng của huyện Ba Vì, vươn tới tầm cao hơn nữa.

Hồng Đạt

Admin Ba Vì